Dân quân tự vệ (DQTV) là lực lượng vũ trang quần chúng không thoát ly sản xuất, công tác; là một thành phần của lực lượng vũ trang Nhân dân nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự quản lý điều hành của Chính phủ và của UBND các cấp, sự chỉ đạo, chỉ huy thống nhất của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và sự chỉ đạo, chỉ huy trực tiếp của cơ quan quân sự địa phương, có trách nhiệm bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng, tài sản của Nhân dân, tài sản của Nhà nước ở cấp xã, cơ quan, tổ chức.
Kế thừa và phát huy truyền thống dựng nước và giữ nước hàng nghìn năm của dân tộc, ngay từ ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Đảng và Bác Hồ đã chủ trương “Vũ trang cho công nông”. Ngày 28/3/1935, tại Đại hội lần thứ I của Đảng được tổ chức tại Ma Cao (Trung Quốc), Đảng ta đã thông qua “Nghị quyết về Đội tự vệ”, đây là Nghị quyết đầu tiên của Đảng về tổ chức, chỉ đạo xây dựng, huấn luyện và hoạt động của lực lượng tự vệ. Ngày “Nghị quyết về Đội tự vệ” ra đời được coi là ngày thành lập DQTV và là ngày truyền thống của DQTV Việt Nam. Kể từ đó dưới sự lãnh đạo của Đảng, các đội tự vệ công nông, mang tính chất là những tổ chức vũ trang quần chúng lần lượt được ra đời, đây chính là những cơ sở đầu tiên của LLVT Nhân dân. Sau Cách mạng tháng Tám, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, DQTV được xác định là một LLVT của Nhà nước; một trong ba lực lượng vũ trang của quân đội Nhân dân Việt Nam (Bộ đội chủ lực, Bộ đội địa phương, DQTV) của LLVT Nhân dân; là công cụ chủ yếu của chính quyền Nhân dân ở cơ sở.
Quán triệt thực hiện đường lối đổi mới trong các Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc khóa VI, VII, VIII và các Nghị quyết của Đảng về quốc phòng – an ninh. Đặc biệt là ngày 29/9/1989, Ban Bí thư Trung ương Đảng ra Chỉ thị số 55/BBT và ngày 29/01/1990 Hội đồng Bộ trưởng đã ban hành Nghị định số 29/HĐBT về xây dựng lực lượng DQTV trong tình hình mới. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Cấp ủy, chính quyền các cấp, các địa phương, lực lượng DQTV trong cả nước có bước phát triển mới cả về chất lượng, số lượng, biên chế trang bị.
Cùng với sự phát triển và trưởng thành của lực lượng DQTV trong cả nước, lực lượng Dân quân TP Thủ Đức được xây dựng, củng cố và phát triển từng bước đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ. Trong những năm qua, quán triệt, thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”; Chỉ thị số 16-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa IX) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng dự bị động viên trong tình hình mới”, TP Thủ Đức luôn xác định và đánh giá đúng vị trí, vai trò của lực lượng Dân quân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; thường xuyên quan tâm xây dựng, nâng cao hiệu quả hoạt động của lực lượng Dân quân đạt được những kết quả quan trọng. Năm 2021, 100% Ban Chỉ huy quân sự cấp phường tổ chức diễn tập ứng phó, xử lý tình huống dịch bệnh Covid-19 trong điều kiện phục hồi, phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội trên địa bàn TP Thủ Đức.
Tham gia công tác phòng, chống dịch Covid-19, lực lượng DQTV TP Thủ Đức đã có 2.859 cán bộ, chiến sỹ tham gia phối hợp với 1.622 bộ đội tăng cường và các lực lượng chức năng thực hiện nhiệm vụ tại 3 Bệnh viện điều trị; 3 Bệnh viện dã chiến; 5 khu cách ly; 136 Khu thu dung, Khu cách ly cấp phường; 130 chốt kiểm soát dịch; 796 khu phong tỏa trên địa bàn; phối hợp tuần tra 20.271 đợt/60.458 lượt, tuần tra độc lập 12.600 đợt/44.100 lượt; phối hợp vận chuyển 384.866 túi an sinh, 27.250 tấn gạo và các loại lương thực, thực phẩm thiết yếu khác cho các hoàn cảnh khó khăn; tổ chức lực lượng Quân y phối hợp thăm, khám cho hơn 21.883 lượt bệnh nhân F0 điều trị tại nhà và khu thu dung; tiếp nhận, cấp phát 21.405 túi thuốc cho bệnh nhân F0.
Lực lượng DQTV trong tình hình hiện nay phải hướng mọi hoạt động vào nhiệm vụ xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh Nhân dân; phòng, chống có hiệu quả chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch và thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội; kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với củng cố, tăng cường quốc phòng, làm nòng cốt xây dựng thế trận quốc phòng thực sự vững mạnh từ cơ sở; ra sức xây dựng lực lượng DQTV ngày càng vững mạnh, xứng đáng với lời dạy của Bác Hồ: “Dân quân tự vệ và du kích là lực lượng của toàn dân tộc, là một lực lượng vô địch, là bức tường sắt của Tổ quốc, vô luận kẻ địch hung bạo thế nào hễ đụng vào lực lượng đó, bức tường đó, thì địch nào cũng phải tan rã”.
Kỷ niệm 87 năm Ngày truyền thống của lực lượng DQTV, là dịp để chúng ta ôn lại lịch sử, truyền thống vẻ vang của dân tộc, bản chất, truyền thống tốt đẹp, những chiến công oanh liệt của lực lượng DQTV. Qua đó, khơi dậy niềm tự hào, tự tôn dân tộc, nâng cao lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, ý chí quật cường, ý thức tự lực, tự cường vượt qua mọi khó khăn thử thách.
Huy Hoàng (t/h)
